Asimilasyon doğrultusunda Dersim’de uygulanan eğitim politikaları ve tarihi süreci / 2
Not: Dün 1853 yılındaki Fazlı Ferit Paşa’nın başarısız Dersim seferinde kalmıştık.
Padişah Abdülmecid, Fazlı Ferit’in mağlubiyeti üzerine Dersim’i fethetmek üzere, İsmail Hakkı Paşa ile Erzurum Müşiri Semih Paşa’yı görevlendirir. Bunlar önce Dersim Aşiret Reislerinden 5 tanesini Erzurum’da toplantıya çağırırlar. (Aşiret ve Reislerin isimlerini bilerek yazmıyorum) Yalnız iki tanesi dönüş yolunda işbirliğinden vazgeçer. Bir tanesi Dersim’e döndükten sonra öldürülür.
Devletle işbirliği ve çıkar ilişkisine giren özellikle Çarekan Aşiret Ağaları, Kuzican( Pülümür) Bölgesinde büyük otorite sahibi olurlar. (Bu arada benim anneannem de Çarekanlıdır)
Dersim’i içerden fethetmek isteyen Devlet, bir taraftan da Tercan ve Kığı Beylerini Dersim’e karşı kışkırtır. Bu arada 1861 yılında Padişah Abdülmecid veremden ölür.
Yerine kardeşi Abdülaziz geçer. Abdülaziz, Kuzican (Pülümür) Beylerine müthiş destekler ve payeler vermeye devam eder. Hüseyin Bey’e Pülümür Kaymakamlığını, oğlu Ali Bey’e Kadılık verir. Çarekan Ağaları, Erzincan, Tercan, Erzurum’un batısı ve Pülümür’de 366 köye hükmederler. Yalnız bunlardan Ali Bey, Kürt kökenli Osmanlı Paşasına karşı gelir, ‘otoriteyi de tanımıyorum!’ der…. Bunun üzerine Vidin’e sürülür. Ali Bey, Vidin’den kaçar. Trabzon üzerinden gizlice Pülümür’e döner. Ne var ki 1863’te ölür.
Ali Bey’den sonra, aşiret içi iktidar kavgaları baş gösterir. Kardeşler ve oğullar birbirini her türlü ayak oyunları ile öldürtür. Örneğin Mir (Ağa-bey) Haydar Bey, dürüst sayılan Halil Bey’i Meme Laş’a öldürtür. Halil Bey’in kız kardeşi şikayet için İstanbul’a kadar gider, Padişahın yaveriyle görüşür. Ne var ki bunu önceden tahmin eden Haydar Bey, Pülümür balının da içinde bulunduğu rüşvetleri Saray’a göndermiştir. Ve Halil Bey’in kız kardeşi çaresizlik içinde ünlü cümlesini kurmuştur. “Bal benden önce gelmiş!” (Bu kadının adı Seve’dir).Haydar Bey, kiralık katili Meme Laş’ı Areyanlı (Areyıc) Uşene Kali’ye öldürtür. Ve karşılığında kızını ona verir.
(Not: Sey Qaji bu olayın türküsünü de yapmıştır)
(Değerli dostlarım; bugün biraz ayrıntılara girince yazı uzadı. Sosyal medyada okunurluluk sınırını aşmak istemiyorum. Gerçekten ilgiyle okumanızı ve bilince taşımanızı istiyorum. Gördüğünüz gibi OSMANLI’DA OYUN BİTMİYOR. (Bugünün Neo Osmanlıcı Faşistleri de aynı yolları izlemekteler).
Munzur ve Dersim’deki ve de Kürdistan’daki her türlü katliamı şiddetle kınıyorum.
Yarın Abdülhamit dönemi ile Aşiret Mektepleri….