1 Şubat 1979’da Mehmet Ali Ağca tarafından katledilen Milliyet Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Abdi İpekçi ölümünün 38. yıl dönümünde mezarı başında anıldı.
Bugün onun suikast sonucu hayatını kaybedişinin yıl dönümü.
Abdi İpekçi, 9 Ağustos 1929 tarihinde İstanbul’da doğdu. İlkokuldan sonra Galatasaray Lisesi’ne gitti. İpekçi, buradan 1948 yılında mezun olduktan sonra hukuk fakültesine devam etti ancak gazeteci olmak istiyordu. Amcasının yakın arkadaşı olan, Vatan gazetesinin sahibi ve başyazarı Ahmet Emin Yalman’la görüşerek Vatan gazetesinde çalışmaya başladı. Fakat buradaki çalışması 15 gün sürdü. Yalman’ın amcasına, “Gazeteci olmaz bundan, siz bunu tüccar yapın” dediği söyleniyor.
Bu sözler onu yolundan döndürmedi. İpekçi, Vatan gazetesinden ayrıldıktan sonra Yeni Sabah gazetesinde muhabir olarak çalışmaya başladı. 1949’da Yeni İstanbul gazetesine geçti. Ardından İstanbul Ekspres’te Yazı İşleri Müdürü olarak çalıştı. Askerliğini Kore’de yedek subay çevirmen olarak yaptı.
1954 yılında Milliyet gazetesinde çalışmaya başladı. Önce Yazı İşleri Müdürü, ardından Genel Yayın Yönetmeni oldu. Abdi İpekçi’nin yönetimindeki Milliyet, her geçen gün tirajını arttırdı.
1956 yılında Sibel İpekçi ile evlendi.
Okul yıllığında sorulan “Kaç yaşına kadar yaşamayı istersiniz” sorusuna “2000 senesini görmeyi çok istiyorum” diye cevap veren İpekçi, 1979 Şubat’ında Teşvikiye’deki evinin önünde, otomobilinin içinde silahlı saldırıya uğradı. Nice büyük gazeteci gibi suikast sonucu vefat etti.
Hayatının amacını “Matbaacılıkta inkılap yapıp memleketimizde baskı tekniğini ve sanatını Avrupa ayarına yükseltmeyi; çeşitli konularda yayın yaparak siyaset, fikir ve sanat aleminde hareket yaratmayı düşünüyorum” diyerek açıklayan İpekçi, bu toprakların yüzyıllık geleneğine kurban gitmişti: Suikast…
Galatasaray Lisesinden arkadaşı gazeteci Orhan Karaveli, “dönme” suçlamasına dair bir anısını aktarıyor:
“Müdür yardımcısı rahmetli Ferruhzat Turaç yanımdan geçerken klasik sert dönüşünü yapmış ve, “Maşallah, Abdi ile pek kaynaştınız” demişti. Şaşırmıştım;
-Ne olmuş kaynaşmışsak?
-Onun dönme olduğunu bilmiyor musun?
Allah Allah! Dönme de ne demekti? 15 yaşındaydım ve bu sözcüğün ne anlama geldiğini henüz bilmiyordum. Oturup araştırmış ve Galatasaray gibi, insanların kökeni üzerinde durulduğuna o zamana kadar hiç rastlamadığım örnek bir eğitim yuvasında böyle bir öğretmenin barınabiliyor olmasına hayret etmiştim.
Birtakım bağnazlar bu pırıl pırıl Türk gazeteci ve aydınını, 1 Şubat 1979’da öldürülünceye kadar rahatsız etmeyi sürdürdü, sonraki yıllarda da. Bir kez, Milliyetin Nur-i Osmaniye’deki yeni binasına beni çağırarak:
– Yahu Orhan, bu kafatasçı ve yobazlar gene beni dillerine doladılar. Gene bir “Abdi İpekçi dönmedir” nakaratı tutturdular gidiyor. Sence ne yapmalıyım? Bir cevap vermeli miyim gazetede bunlara?
– Boş ver be Abdi. 300 yıllık geçmişteki bu ‘olay’dan başka sermayesi olmayan bu adamlarla dalaşmaya değer mi? Bırak ne derlerse desinler. Bütün Türkiye biliyor seni de onları da. Keşke senin onda birin kadar Türk ve Türkiye’ye gönül vermiş olabilselerdi…
***
1 Şubat 1979 gecesi İstanbul Maçka’daki evinin yakınlarında arabasındayken saldırıya uğrayarak Mehmet Ali Ağca tarafından öldürüldü.
İpekçi, 1970’li yıllardaki anarşi ve terörün önlenmesi için iktidarla muhalefet liderleri arasında yapıcı bir diyalogdan yana olan, devlet yönetiminde partizanlığın ve duygusallığın yerine akılcı, çağdaş uygulamaların getirilmesini isteyen, Atatürkçülüğü, barışı, düşünce özgürlüğünü, ülkenin bağımsızlık ve bütünlüğünü savunan bir gazeteci olarak tarihe geçti.
Suikast olayının faili Mehmet Ali Ağca, Abdi İpekçi’yi vurduktan bir süre sonra yakalandı ve yargılanmaya başlandı. İdamla yargılanırken, 1979 yılında ülkenin en iyi korunan askeri cezaevlerinden biri olan Maltepe Askeri Cezaevi‘nden Bulgaristan’a kaçırıldı. Gıyabında ölüm cezasına çarptırıldı. 13 Mayıs 1981’de Papa II. Jean Paul‘e suikast girişiminde bulunan Mehmet Ali Ağca, 20 yıl yurtdışında kaldıktan sonra 2000 yılında İtalya’daki aftan sonra Türkiye’ye iade edildi.
“Ben bu karanlık suikastın en büyük mağduruyum.” diyen Mehmet Ali Ağca’nın İpekçi cinayetinden aldığı ölüm cezası 1991 yılında yürürlüğe konulan İnfaz Yasası gereği 10 yıl hapse çevrildi. Başka suçlardan da cezası olan Ağca, 18 Ocak 2010 tarihinde cezasını tamamlayıp (!) çıktı. Ağca, artık ‘suç örgütü lideri Alaattin Çakıcı’yla olan görüşme’ gibi sebeplerle gündeme geliyor.
12 Eylül dönemine denk gelen yazılarında birlik ve beraberlik telkinlerinde bulunmuş olmasına rağmen cinayete kurban gitmekten kurtulamamış olan İpekçi’nin bilinen eserleri şunlardır:
“Çok esaslı bir infazlar ülkesi olduk. İster canlarımız bir anda böyle alınmış olsun, ister diri diriyken hakkımızda operasyonlar yürütülmüş olsun, her birimizin elbet bir celladı var. Ama asıl o cellatları görevlendiren, yönlendirenler, destekçileri, alkışçıları, koruyan ve kollayanları, örgütleri var.
Hangimizin celladı diğerimizin mağduru, hangimizin mağduru diğerimizin düşmanı ya da kahramanı, kim kimin mağduru, kim kimin celladı? Bütün bunlar bazen birbirine karışıyor. Her birimiz, bir diğerimizin ötekisi haline getiriliyoruz. Öte yandan mağduriyetler bakımından hepimiz, birbiriyle iç içe geçmiş mükemmel bir düğümüz. Çözülmemiş cinayetlerimiz, katliamlarımızla 77 yıl, 66 yıl, 42 yıl, 35, 34, 21, 7 yıldır birlikteyiz. Daha önce memleketin ötesinin ötesinde gibi duran Uludere artık Roboski adıyla hep yanıbaşımızda. Geriye doğru şöyle bir baktığımızda; bedeninde hiç zehir bulunmasa bile üstüne doğrultulan namlu hep aklımızda kalacak bir Başbakanımız, boynu idam ilmekli başka bir Başbakanımızla, mekanları ve zamanları aşarak yan yana gelirken, diğer bir Başbakan, dehşet içinde kontrgerillayı ağzında geveliyor. Devletin için kurşun atmayı, kurşun yemeyi dillendiren bir başka Başbakan ise, rahat rahat gülümseyebiliyor. Böyle bir infazla ülkesinde yılın bir gününde tek bir kişi hakkında, babam hakkında söz etmeyi anlamlı bulmuyorum.
Uğradığımız haksızlık ve adaletsizlik bakımından hepimiz eşitiz. Dosyaların ortadan kaldırılmasına, o katledilen canların yok hükmünde sayılmasına karşı toplu suç duyurularında bulunamadık. Devlet adına işlenen cinayetleri karanlıkta bırakanların yargılanmasını hep bir ağızdan isteyebilirdik. Vicdan sahibi tanıklara ve itirafçılara daha fazla güvencelere verilmesini talep edebilirdik. Şu günlerde görevden alınan savcılar için gösterilen duyarlılık, mesela itirafçı Ayhan Çarkın ve infaz timindeki arkadaşlarının tutuklanmasından sonra o dosyaya bakan savcının görevden alındığı gün de gösterilebilirdi. 16 Nisan’da ilk duruşması görülecek olan avukat Yusuf Ekinci cinayetiyle ilgili dava bu bakımdan geçmişimizle yüzleşebileceğimiz, önemli bir fırsat olacak. Kutsal devleti korumayı, hukuk devletine tercih edenlerin gün yüzüne çıkartılabileceği çetin bir sınav olacak. Bu sınava hep birlikte katılmamız, Tarık Ziya Ekinci’nin de deyişiyle ‘Hem devletin gerçek anlamda temize çıkmasını, hem de ülkemizde demokratik hukuk devletine giden yolun açılmasını sağlayabilir'”
https://www.youtube.com/watch?v=b4xK0H30Yfw
YORUMLAR (İLK YORUMU SİZ YAZIN)